Van geleidehond tot troosthond: hoe afgekeurde honden via AAP toch schitteren

Wat als een hond nét niet slaagt als blindengeleidehond? Die vraag houdt Hanna van het Belgisch Centrum voor Geleidehonden (BCG) al jaren bezig. Als dierenarts en verantwoordelijke voor het fokprogramma bij BCG ziet ze elke dag hoe intensief het opleidingstraject is – en hoe veeleisend de rol van blindengeleidehond. Niet elke hond doorloopt dat traject tot het einde. Maar wat dan? Honden waarin volop is geïnvesteerd door trainers, pleeggezinnen én zichzelf verdienen meer dan een streep onder hun verhaal.

Sommige honden hebben misschien niet het juiste profiel voor een leven als geleidehond, maar wél talent voor nabijheid, speelsheid of troost. En precies daar begint hun tweede hoofdstuk – via AAP vzw die hen heroriënteert tot therapiehond, klasdier of steunhond in een zorginstelling.

Een opleiding op universitair niveau

De lat ligt hoog bij BCG. “Een blindengeleidehond moet ongelooflijk veel kunnen combineren,” legt Hanna uit. “Focus, impulscontrole, zelfstandigheid én tegelijk een diepe connectie met zijn baasje. Hij moet kunnen inschatten wanneer hij moet ingrijpen – bijvoorbeeld bij een gevaarlijk kruispunt – en tegelijk kalm blijven in een drukke, onvoorspelbare wereld. Dat is geen evidentie.”

Het is dus een rol die om uitzonderlijke, vaak zelfs tegenstrijdige eigenschappen vraagt. “Eigenlijk is het een soort universitaire opleiding voor honden,” glimlacht Hanna. “De honden die we opleiden moeten heel goed beslissingen kunnen maken, los van heel wat prikkels om hen heen. Ze moeten de drive hebben om iemand naar een locatie te brengen, maar ook snel weer kunnen ontspannen als ze op die locatie aankomen. Ze moeten onafhankelijk en gedisciplineerd werken, maar zich verbonden blijven voelen met hun begeleider. Dat lukt niet elke hond. Maar dat betekent niet dat ze geen waarde meer hebben.”

Want als bepaalde honden uitvallen, is dat zelden omwille van een gebrek. “Het zijn vaak net de gevoelige, sociaal afhankelijke, overactieve of speelse honden die afwijken van het profiel. En laat dat nu net honden zijn die in een andere context kunnen uitblinken.”

Niet geslaagd? Dat is ook oké

De samenwerking tussen BCG en AAP ontstond een jaar geleden, maar de behoefte leefde al langer. “We investeerden zóveel in die jonge honden – en ook in hun pleeggezinnen,” vertelt Hanna. “Als het opleidingstraject dan stopte, hadden we soms het gevoel dat we de honden tekortdeden. Ze verdienen een rol, een doel, maar we misten de expertise om die tweede kans duurzaam en doelgericht te begeleiden.”

Toen AAP vzw contact opnam, viel alles op z’n plaats. “Zij weten exact hoe je een hond én zijn toekomstige begeleider klaarstoomt voor een sociale rol, met aandacht voor het welzijn van allebei. En net daar ontstaat iets bijzonders: honden die buiten de lijntjes kleuren van ons klassieke traject, nemen een nieuwe rol op die volledig bij hen past. Het is dus helemaal oké als het geen geleidehonden worden,” vertelt Hanna. “De aanpak van AAP is niet: ‘waar kunnen we deze hond nu kwijt’, maar: ‘waar komt hij écht tot zijn recht?’ Die nuance maakt het verschil.”

Een nieuwe rol, op maat van de hond

Via AAP krijgen de honden een tweede kans – maar nooit zomaar. “Er is altijd een grondige screening,” benadrukt Hanna. “Is de hond geschikt voor een bepaalde doelgroep? Is de omgeving geschikt voor de hond? Past het karakter bij de rol?”

Soms kunnen pleeggezinnen hun hond houden en – mits opleiding via AAP – inzetten in hun eigen werkveld. Zo startte een psycholoog met een geheroriënteerde hond uit BCG in haar praktijk, net als een kinesist. “Voor kinderen worden oefeningen met een hond speelser. Voor ouderen zorgt diezelfde hond voor rust, verbinding en motivatie,” vertelt Hanna. “Maar wat het traject écht bijzonder maakt, is dat het baasje mee opgeleid wordt. Die coaching zorgt ervoor dat mens en dier als team kunnen functioneren. Veel mensen beseffen pas tijdens de opleiding wat de mogelijkheden zijn.”

Als een pleeggezin niet de juiste plek blijkt, zoeken AAP en BCG samen naar een nieuw adoptiegezin met een maatschappelijk doel, alweer inclusief de nodige opleiding en begeleiding. “Alleen zo kunnen we garanderen dat de match klopt – voor beide partijen.”

Impact op mens en dier

Voor Hanna blijft het bijzonder om te zien wat de geheroriënteerde honden teweegbrengen. “Ik ben onlangs meegegaan naar een rusthuis waar een van ‘onze’ honden op proef was. De sfeer veranderde volledig toen de hond binnenkwam. Mensen bloeiden open. Bewoners die gewoonlijk stil zijn, begonnen met elkaar te praten. Sommigen hadden zelfs koekjes gekocht voor de hond – het was echt een lichtpunt voor hen. Je ziet de hond ook in een heel andere context dan bij ons. Een blindengeleidehond heeft een heel functionele rol, een essentiële rol, maar niet altijd de meest vrolijke, terwijl een hond ook puur plezier en liefde kan brengen door gewoon in de ruimte te zijn.”

Diezelfde magie ziet ze ook bij therapie of revalidatie. “De hond is geen ‘hulpmiddel’, hij is een bron van verbinding, zeker voor wie moeite heeft met contact of communicatie. Hij haalt het speelse en het troostende in mensen naar boven. Dat is zó waardevol.”

Een gedeelde missie

Voor Hanna voelt de samenwerking met AAP als een onmisbare uitbreiding van hun missie. “We hoeven het niet allemaal zelf te kunnen. Het is net slim om de juiste kennis samen te brengen. AAP heeft die diepe expertise in sociale trajecten met dieren. Ze communiceren helder, zetten het welzijn van de hond altijd op één, en zijn eerlijk als het geen match blijkt te zijn – wat ook goed is, want dan weten we tenminste dat we de juiste beslissing nemen voor de hond. Dat creëert vertrouwen.”

Intussen zijn er al vijf honden via AAP in een nieuwe rol beland, en de verwachtingen zijn hoopvol. “Hoe beter we op elkaar afgestemd raken, hoe meer honden op de juiste plek terechtkomen – en hoe meer mensen er baat bij kunnen hebben.”

Voor andere hondenscholen, therapeuten of zorgorganisaties in een gelijkaardige situatie, heeft Hanna één boodschap: “Je hoeft het niet alleen te doen. Zoek partners zoals AAP, durf expertise te delen. Want geen enkele organisatie heeft alle kennis in huis. En elke hond verdient het juiste plekje.”

Ben jij zelf psycholoog, therapeut of actief in de zorg en zie je mogelijkheden voor een hond in jouw werking? Neem gerust contact met ons op. Samen onderzoeken we wat er mogelijk is – voor jou, voor je team, en voor een hond die staat te popelen om het verschil te maken.

Wie schreef dit artikel?
Virginie Van Dael is copywriter, schrijfcoach en redactrice. Ze helpt auteurs en ondernemers bij het treffend verwoorden van hun verhalen.
Meer weten? Neem een kijkje op studioboris.